Terim çok eski olsa da özellikle son dönemde bazı çevreci hareketlerde yer alan bireyler kendilerini, çok fazla duymadığımız bir kelime ile ifade ediyorlar: "Earthling”
Peki Nedir Bu “Earthling” ?
İngilizce bir terim olan Earthling, "Dünya sakinleri" veya "Dünya insanları" gibi anlamlara gelmekte.
Modern İngilizce'de "earthling" terimi, genellikle dünyada yaşayan biz insanları tanımlamak için kullanılıyor. Daha çok edebi veya fantastik alanlarda, insanların dünyaya özgü varlıklar olarak nitelendirilmesini ifade ediyor. Bilim kurgu ve fantastik edebiyatta, dünya dışı varlıklarla veya uzaylılarla karşılaşıldığında, insanlara "earthling" denilmesi aslında yaygın bir terim. “Dünyalı insan kardeşlerimize gönderme yapmanın başka bir yolu”
Aslında, günlük konuşma veya resmi metinlerde "earthling" yani “dünyalı” terimi yerine daha yaygın olarak "human," "people," "humans of Earth" gibi ifadeleri kullanıyoruz.
İnsan Kimliğini Yeniden Tanımlamak: Dünyalı İnsan ve Doğal Yaşam Hareketleri
"Earthling" kelimesinin hikayesi, dilin evrimi ve kültürel değişimlerle bağlantılı olarak gelişmiş. Terim, insanların dünyaya ait olmalarını ve bu gezegende yaşamlarını sürdürmelerini vurgulamak amacıyla kullanılıyor.
İnsanoğlu yani Dünyalılar olarak kendimizi çevremizdeki dünyadan farklı olarak algılama eğilimimiz, duygu, dil veya akıl kapasitesinden çok daha fazla. Çoğu insan kültürü, bu dünyada yaşayan hayvan topluluklarından ve diğer yaşam formlarından oluşur. O halde, insanlara yalnızca bir uzaylının bakacağı ve onları yalnızca başka bir tür, dünyanın başka bir sakini olarak algılayacağı algısına sahip olmak da belli bir algılama düzeyi.
Bugün başta ülkemiz olmak üzere, dünyayı etkisi altına alan küresel ekolojik ve ekonomik kriz, bize yabancı bir şekilde insan olmanın ne anlama geldiğini yeniden düşünmemizi ve ilkel benliğe dönmeye aslında ne kadar da meyilli olduğumuzu göstermiyor mu?
Son araştırmalarında insanları "insan-hayvan dünyalılar/ “human animal earthling” olarak tanımlayan ve politikalarını bu kimliğin çerçevesinde düzenlemeye teşvik etmeye adamış olan Georgia Eyalet Üniversitesi Profesörü Dr. Carrie P. Freeman, insanların istisnai olarak ele alınabilecek ve alınmaması gereken bir hayvan türü, neolojizm*, olduğunu vurguluyor.
Dr. Freeman, bugün karşı karşıya olduğumuz korkunç ekolojik sorunların (türlerin kitlesel yok oluşu ve antropojenik* iklim değişikliği gibi sorunlar) tüm türleri etkilediği ve dolayısıyla bunları ele almanın yeni bir yaklaşım gerektireceği gerçeği ışığında, bu çok yönlü kimlik anlayışının önemini savunuyor: “Yani dünyadaki tüm yaşamın formlarına etik açıdan duyarlı olan bir politika”. Bu değişimi hayata geçirmenin, çağdaş toplumsal hareketlerin ve siyasi derneklerin, kendilerini "dünyalı insan hayvan" olarak benimseyerek politikalarını, insan olmanın ne anlama geldiğine dair kapsayıcılık ve etik unsurlar etrafında düzenlemeleri gerektirdiğini öne sürüyor.
Dr. Freeman'ın kitabında yer alan "İnsan Hayvan Dünyalılarını Ekokültürel Kimlikler Olarak Algılamak" bölümü, onun hayvan hakları ve çevre aktivizmi üzerine yaptığı araştırmalara üretken bir giriş niteliğinde. Toplumsal hareketlerin, uluslararası düzeyde yaşamın sömürülmesine karşı mücadele ederken, saygılı ilişkileri, adaleti, sosyal ve ekolojik sorumluluğu destekleyebilecek daha güçlü ittifaklar oluşturma düşüncesini kucaklamaları gerektiğinin altını çiziyor. Bu hedefe ulaşmak için de toplumsal hareketlerin, insanlarla "insan ötesi" dünya arasında daha özgecil* veya hayırsever bir ilişkiyi teşvik eden ortak bir dizi temel değeri geliştirmek için çalışmaları gerektiğini vurgular.
İnsan-hayvan dünyalısı kavramının temeli, kimin ahlaki veya politik açıdan anlamlı bir konu olarak kabul edildiğini genişletmeye çalışan bilim ve aktivizmde yatmaktadır. Dr. Freeman'ın bölümü, bileşen terimlerinin her birinin önemini aşağıdaki şekilde tanımlamaktadır.
"İnsan-hayvan dünyalısının" hayvan bileşeni, "insanlara gerçekten de hayvan olduklarını hatırlatmak" için bir araya geldi. Aynı zamanda "en dar kategorideki insanlarla (tek bir hayvan türünden oluşur) dünyalılar arasında mantıksal bir köprü" sağlar. Yani, insanları yaşadıkları çevreye, onların dünyadaki insan olmayan yaşam formlarıyla ortak yönlerini vurgulayacak şekilde bağlar.
Kendimizi insan-hayvan dünyalılar olarak algılamak, insan türünün kendine özgü nitelikleri veya karşılaştığı sorunları olduğunu reddetmemiz anlamına gelmez elbette. Tanımın insan bileşeni, insan olmanın benzersiz yönlerinin olduğunu kabul eder. Ancak bu benzersiz farklılıklar insana da eşsiz bir sorumluluk yüklemektedir; zira en çok zarar veren ve bu zararı giderme kapasitesine sahip tek tür insandır.
"Dünyalılar" yalnızca hayvan yaşamı değil, tüm yaşam formlarının bir bütünüdür. Bu nedenle, "dünyalılık bileşeni, insanları dünyadaki tüm yaşamın çok daha geniş bir bağlamına yerleştirilir." Bu görüşe göre insanlar, "gelişen ekosistemlere bağlı başka bir tür haline gelir." O halde Dr. Freeman'ın dünyalı insan-hayvan portresi, dünyayı paylaştığımız türlerle yakınlıklarımızı, akrabalığımızı ve birbirine bağlı varoluşumuzu paylaştığımız bir portredir.
Bu ortak değerleri inşa etmek, insan olarak kimliklerimizi nasıl anladığımız konusunda radikal bir yeniden düşünmeyi gerektirir: İnsanları hem hayvanlardan hem de çevreden ayrı ve onlardan üstün olarak anlamaktan, kimliklerimizi "insan-hayvan dünyalılar" olarak tanımaya doğru bir geçiş.
"Günümüzde earthling" kelimesinin kullanıldığı alanlar:
1. Edebiyat ve Fantastik Kurgu: Bazı bilim kurgu veya fantastik kurgu eserlerinde, uzaylılarla karşılaşıldığında insanlara "earthling" denilebiliyor. Bu tür eserlerde dünyalı terimi, insanların Dünya'ya özgü varlıklar olduğunu vurgulamak için kullanılmakta. Örneğin 2005 yapımı "Earthlings” filmini gösterebiliriz. Film hayvan haklarına, hayvanların endüstriyel işlemler ve insan aktiviteleri sonucunda nasıl zarar gördüğünü anlatıyor. "Earthlings" aynı zamanda bu konuya duyarlılık yaratmayı amaçlayan bir hareketi de temsil etmekte.
2. Çevrecilik ve Doğal Yaşam Hareketleri: Bazı çevreci veya doğa savunucusu gruplar, insanları Dünya'ya ait varlıklar olarak tanımlamak ve Dünya'nın doğal kaynaklarına saygı göstermeye teşvik etmek amacıyla "earthling" terimini kullanabiliyorlar.
3. Earthlings Experience Etkinlikleri: Çeşitli yerlerde düzenlenen "Earthlings Experience" etkinlikleri, insanları vegan yaşam tarzına teşvik etmek ve hayvan haklarına dikkat çekmek amacıyla gerçekleştirilir. Bu etkinliklerde genellikle insanlar hayvan kostümleri giyerek sessiz bir protesto yaparlar ve "earthlings" olarak insanları hayvanlarla empati kurmaya çağırırlar.
4. Earthlings Collective: "Earthlings Collective," çevre ve sürdürülebilirlik konularında farkındalık oluşturmayı amaçlayan bir grup veya organizasyon olabilir. Bu tür kolektifler, çevresel sorunlara dikkat çekmek, doğa koruma çalışmalarına destek olmak ve sürdürülebilir yaşam tarzlarını teşvik etmek amacıyla faaliyet gösterebilirler.
5. Popüler Kültür: Bazı popüler kültür eserlerinde veya medya içeriklerinde "earthling" terimi mizahi veya dikkat çekici bir şekilde kullanılabilir. Özellikle bilim kurgu temalı komedi eserlerinde veya animasyonlarda bu terime rastlayabilirsiniz.
6. Çeviri ve Yaratıcı Çalışmalar: Bazı yaratıcı çevirmenler veya yazarlar, farklı dillerde veya kültürlerde "earthling" teriminin eşdeğerini kullanabilirler.
Ancak genel olarak, "earthling" terimi günlük yaşamda daha yaygın kullanılan ifadeler yerine tercih edilmeyebilir. Bu nedenle, terimin kullanımı genellikle belirli temalara veya özel bağlamlara odaklıdır.
SÖZLÜK
*Neolojizm: Bir dilde, var olan sözcüklere benzetilerek, örnekseme yoluyla yapılmış sözcük üretme.
*Antropojenik : Doğada insanoğlunun neden olduğu etkiler.
*Özgecil :Kişisel yarar gözetmeksizin başkasına yararlı olmaya çalışan kimse, diğerkâm